F-FDTL Hamutuk Ho DCP-Australia Selebra Loron INTERFET Ba Dala-26
Dili, 20 Setembro 2025
Xefi Estadu Maior Jenerál Forsa Armada Tenente Jenerál Falur Rate Laek Hamutuk ho Prezidente Repúnlika Dr J.Horta no membru governu da-sia hamutuk ho Defence Coperation Program (DCP) husi Australia Selebra hamutuk loron INTERFET ba dala-26 ho aktividades hanesan Kuda Ai-oan iha suku Manleuana no mós jogu amizade Entre feto F-FDTL no Forsa Australia iha kampo futsal Fatuhada no mos Jogu amizade Entre F-FDTL mane ho Forsa Australia iha stadium Munisipal Dili.
Iha intervensaun Xefi Estadu Maior Jenerál Forsa Armada Tenente Jenerál Falur Rate Laek hateten selebra loron INTERFET ba dala-26 ho sentidu gratidaun kle'an no hafoun sentidu kompromisu ba futuru apelu ba pás iha momentu krusiál ida iha istória Timor-Leste nian.
"Nu'udar ita konklui ohin Ezersisiu Indo-Pacific Endeavor 2025 no selebrasaun INTERFET nia aniversáriu ba dala 26 (rua-nulu-resin-neen), ho sentidu gratidaun ne'ebé kle'an no hafoun sentidu kompromisu ba futuru ita-nia rejiaun nian".
"Semana ida ho atividade intensa reprezenta buat barak duké ezersísiu militár simples ida. Ida-ne'e maka afirmasaun husi parseria entre nasaun soberanu sira, ne'ebé unidu husi respeitu ba malu no valór sira ne'ebé komún. Ida-ne'e mós reprezenta omenajen ida ne'ebé dignu ba sira ne'ebé, iha tinan 26 (rua-nulu-resin-neen) liu-bá, hatán ba apelu ba pás iha momentu krusiál ida iha istória Timor-Leste nian".
"Iha Setembru 1999, bainhira forsa INTERFET sira tun, sira lori ho sira la'ós de'it seguransa imediata maibé mós promesa tanjível kona-ba futuru soberanu rai ida nian. Tuir lideransa Austrália nian no ho partisipasaun husi nasaun 22 (rua-nulu-resin-rua), INTERFET reprezenta ezemplu ida ne'ebé susesu liu husi intervensaun internasionál ne'ebé aprova husi ONU".
"Ohin, bainhira ita komemora legadu ida-ne'e, ita la'ós de'it hateke ba kotuk - ita kontempla viajen estraordináriu ne'ebé ita hala'o ona dezde tempu ne'ebá. Husi rai ne'ebé estraga ho violénsia, mosu nasaun soberanu ida. Husi forsa intervensaun esterna, ita evolui ba parseria estratéjiku entre estadu independente".
"Ezersísiu ne'ebé ita konklui ona ohin hatudu ona evolusaun ida-ne'e ho ezemplu. Ha'u destaka ninia rezultadu sira ne'ebé signifikativu, hanesan Programa Feto, Paz, no Seguransa hametin knaar esensiál feto militár sira-nian iha F-FDTL, hodi solidifika kompromisu ba inkluzaun no igualdade".
"Interkambiu entre kapelaun militár sira reafirma dimensaun umanu no espirituál ita-nia kooperasaun nian, valór sira ne'ebé sempre iha núkleu rezisténsia timoroan nian".
"Atividade sira envolvimentu komunitáriu nian lori ita nia forsa sira besik liu ba populasaun, hodi fó hanoin mai ita katak seguransa loloos harii ho no ba sidadaun sira".
"Kompetisaun jogu INTERFET Xanana/Cosgrove hatudu katak espíritu kamaradajen no respeitu ba malu bele moris hamutuk ho kompetisaun saudável entre forsa profisionál".
"Konkluzaun husi Ezersisiu ida-ne'e la reprezenta rohan, maibé kontinuasaun husi jornada komún. Jornada ida ne'ebe hatur ba pilar sira hanesan Respeitu mútua - Rekoñese soberania no espesifisidade istórika no kulturál nasaun ida-idak nian.Konfiansa resíproka Harii liu husi kooperasaun durante dékada barak no hametin iha ezersisiu sira hanesan ohin".
"Interese Komún Ita fahe aspirasaun ba Indo-Pasifiku ida ne'ebé livre, nakloke no prósperu, iha ne'ebé diálogu maka prevalese duke konfrontu Komplementaridade Nasaun ida-idak kontribui nia kapasidade espesifiku sira ba bem koletivu"Ba veteranu INTERFET sira ne'ebé marka prezensa, ha'u hato'o agradesimentu boot Timor-Leste nian. Ita-boot sira nia servisu iha momentu kritiku iha ami nia istória sei la haluha,Ba delegasaun Austrália, ha'u agradese ba profisionalizmu no dedikasaun ne'ebé hatudu durante Ezersísiu ida-ne'e ba militár F-FDTL sira, ha'u espresa ha'u-nia orgullu ba maneira ezemplár ne'ebé imi reprezenta ita-nia nasaun no ba imi-nia kompromisu atu absorve koñesimentu ne'ebé sei hametin ita-nia kapasidade operasionál sira".
"Durante tinan 26 nia laran, INTERFET hatudu kbiit transformativu kooperasaun internasionál nian bainhira hetan orientasaun husi prinsipiu justu sira. Ohin, Indo-Pacific Endeavour 2025 hafoun fali kompromisu ida-ne'e, la'ós hanesan reminisénsia ida ba pasadu, maibé hanesan vizaun ida ba futuru".
"Hein katak espíritu parseria, respeitu, no kompromisu ba dame ne'ebé karakteriza eventu ida-ne'e kontinua inspira ita-nia relasaun bilaterál no multilaterál iha tinan sira tuir mai,Ho liafuan hirak-ne'e, ha'u ofisialmente deklara katak Ezersísiu Indo-Pacific Endeavor 2025 no selebrasaun aniversáriu INTERFET ba dala 26 (rua-nulu-resin-neen) konklui ona".Remata.
Parsipa iha Selebrasaun ne'e hanesan CEMGFA ho Estrutura,Presidente Repúblika,Membru Governu da-9, veteranus Brigadeiro Jenerál husi Australia ho Komitiva,Embaixadora Australia iha TL,Membru F-FDTL no mós forsa husi Australia.
Ekipa Média F-FDTL