Ministériu Saúde Halo Sosializasaun Kona-Bá Métodu Wolbachia Bá Membru F-FDTL
Kuartel Jenerál, 26 Maiu 2025
Ministériu Saúde (MS) ne'ebé servisu hamutuk ho Menzies Timor-Leste nomós parseiru sira seluk realiza Sosializasaun kona-bá Métodu Wolbachia bá membru FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) hamutuk hodi prevene no hamenus moras dengue iha Timor-Leste (TL).
Nia dehan, Ministériu Saúde (MS) hamutuk ho parseiru sira mai realiza Sosializasaun bá membru FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL).
"Ami ohin ami mai iha nee hamutuk ho Militár sira iha ne'e atu realiza Sosializasaun kona-bá Métodu Wolbachia, ita hakarak hatene saida mak Wolbachia nomós Wolbachia ne'e atu halo saida,"hatete Diretor Servisu Saúde Munisípiu Dili (SSMD), Mateus Pinto hafoin abertura atividade refere.
Nia tenik, iha tinan 2021 too 2022 dengue ataka Timor, tanba iha tempu ne'eba kalan loron F-FDTL no PNTL fó seguransa bá Profesional Saúde sira, liu-liu bá Covid-19 nian.
"Dengue ne'ebé tinan-tinan sempre ataka ita nia oan sira, iha momentu tinan 2021 to'o 2022 ita mate kuaze 50 resin, kazu hamutuk 5 mil, iha Munisípiu hotu-hotu, maibé Munisípiu Dili mak kazu Dengue aas," nia deklara.
Nia esplika, agradese bá Ministeriu Saúde nomós Menzies Timor-Leste ne'ebé bele simu programa Wolbachia, oinsá maka bele Implementa iha Timor-Leste.
"Orsida aprezentasaun maka halo klean liu, atu nunee ita boot sira bele komprende diak liu tan, atu nune'e husu forsa sira nia ajuda para bele fo mos informasaun ba ita nia inan-aman sira nomos ba komunidade, depois fo segurasa ba ami ekipa ne'ebe servisu atu husik susuk iha Junu too juli ita sei husik susuk nee iha komunidade nia leet," nia informa.
Iha fatin hanesan, Supervisor Dirasaun Saúde Militár, Koronel Guido de Oliveira deklara, iha eventu Sosializasaun kona-bá Métodu Wolbachia hodi kombate moras Dengue Timor-Leste bá membru F-FDTL sira hodi komprende diak liu tanba kona-bá Wolbachia nee rasik.
"Obzetivu bá ita nia kontru ohin, marka pasu ida tan ba oin, iha ita nia misaun saude nian , entre ligasaun saude militar no Servisu Saude Munisípiu Dili hamutuk Menzies, servisu hamutuk ida nee laos defende ita nia nasaun iha Fronteira sira, maibé mos atu proteze ita nia forsa sira no ita nia povu,liu-liu ba povu nia moris diak," nia deklara.
Nia koalia,sosializasaun ohin koalia liu konaba moras Dengue ne'ebé sei sai Dezafiu saude publiku ne'ebe seriu tebes, tanba kada tinan sempre afeita timor ona, inklui membru família Forsa armadas ninia.
"Ita nia sorumutu ida nee maka ita atu rona no koalia kona-bá Métodu Wolbachia neebe ita sei implementa iha TL no liu-liu sei implementa iha kapital Dili, Métodu ida sei implementa iha tinan ida nee," nia hatutan.
Nia koalia, partisipasaun hira ne'e refleta duni kompromisiu Forsa Armadas nian,Forsa Armadas fiar katak, Métodu ida nee laos deit depende ba sensia, maibe mos liderasan no disiplina no envolvimentu komunidade no membru F-FDTL sira hotu.
"Forsa Armadas ninia papel importante tebes, maka atu defende ba nia rai no ninia povu, maibe mos Forsa sei fo apoiu kona-bá Métodu Wolbachia ho diak," nia afirma.*
Media F-FDTL