NOTISIA

F-FDTL Hamutuk Ho ONG Permatil Kuda Ai Oan Iha Lagoa Tasi Tolu

Tasi tolu 28 Marsu 2025

 

FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) hamutuk ho ONG Permatil halo atividade kuda ai oan iha Lagoa Tasi tolu, Dili-Timor-Leste.

Iha Intervista Coronel Renilde Guteres Cortereal e Silva Atual hanesan adjunto Xefe Estadu Maior FALINTIL-FDTL hateten, objetivu ohin ita kuda ai oan ne’e atu haburas fila fali ita nia rai ida ne’e tamba ita ema rasik mak estraga ita nia ambiente, tan ne’e maka ninia efeitu mosu oioin mak hanesan inundasaun, rai manas tan ida ne’e mak maluk sira husi ONG Permatil konvida ami mai hamutuk ho sira hodi kuda ai oan sira ne’e, tamba ita hotu nia perkupasaun atu ita nia rai ne’e nia ekosistema diak nafatin. adjunto Xefe Estadu Maior FALINTIL-FDTL haktuir.

Iha biban ne’e mós adjunto Xefe Estadu Maior FALINTIL-FDTL hakarak apela ba maluk Timor oan hotu prevene tesi ai no sunu ai arbiru tamba ita tesi ai no sunu ai arbiru mak ninia efeitu sai rai manas no tempu udan inundasaun mosu iha fatin-fatin, tan ne’e ita prezerva ita nia rai para matak nafatin atu nune’e ba futuru ita nia rai ne’e nia ekosistema ne’e diak ba nafatin.

 

Média F-FDTL

F-FDTL Ho Ministeriu Defeza Halo Reflesaun Selebra Vitória Tinan 2024

Kuartel Jenerál, 28 Dezembro 2024.
Komandu FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste F-FDTL hamutuk ho Ministeriu Defeza halo reflesaun konjunta, selebra vitória susesu durante vizita internasionais  mai Timor-Leste iha tinan 2024.
Xefe Estadu Maior Jenerál FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) Tenente Jenerál Domingos Raúl "Falur Rate Laek" hato'o parabéns bá família nia apoiu tomak ho dedikasaun empenamentu iha tinan 2024 nian laran.
"Ohin ita halo reflesaun hamutuk selebra vitoria susesu seguransa iha tinan 2024, ne'ebé liu ona, la kleur tan ita simu tinan foun 2025 mai, tanba ne'e tinan tuan ne'ebé liu ona sai hanesan esperiénsia di'ak no la di'ak ne'ebé ita halo liu ona, ha'u hein katak ida ne'e sai reférensia atu hadia iha tinan oin mai".
Subliña tan katak, misaun ne'ebé estadu Timor-Leste oferese bá Instituisaun F-FDTL tenki asegura no implementa ho di'ak, maske hasoru defaziu ho konstrajiamentu ho difikuldade, maibé Militár ema ida ne'ebé treinadu ho formasaun sira ne'ebé iha prontu kumpri Ordem hodi halo servisu serbí  povu no Nasaun Timor-Leste.
CEMGFA afirma, enkontru konsellu superior defeza seguransa ne'ebé lidera husi Presidente Repúblika José Ramos Horta hato'o apresiasaun parabeniza bá instituisaun F-FDTL bá servisu operasaun ne'ebé apoiu Instituisaun PNTL Asegura seguransa iha vizita amu papa Francisco mai Timor-Leste ho susesu.
"Iha enkontru konsellu superior defeza seguransa ita nia alta entidade nasaun Timor-Leste sira parabéns ita ho apresiasaun di'ak bá ita liu liu operasaun seguransa ne'ebé ita fó apoiu bá PNTL susesu bo'ot tebes ita simu vizita amu papa Francisco mai Timor-Leste la'o di'ak tebes".
Nia Afirma, apresiasaun sira ne'e alta entidade Nasaun Timor-Leste fó parabéns ne'e hanesan kritika ida bá Instituisaun F-FDTL para hadia nafatin sala ne'ebé iha no buat ne'ebé la iha buka atu rezolve no saida mak la halo buka atu halo hotu ida-ne'e mak Importante.
Aleinde ida ne'e, komandante iha Instituisaun F-FDTL ha'u representa sira hotu atu hato'o ami nia deskulpa bá públiku tomak, maibé ha'u mós husu atu iha tinan foun 2025 ne'ebé mai sosiadade sivil ho Komunidade tenki apoiu  no kopera di'ak ho Militár para ita ajuda Governu bele dezenvolve ita nia rai halo investimentu ida di'ak atu redus ita-nia difikuldade ekonómia finansial ne'ebé iha ita nia rai laran.
"Ha'u husu bá Militar hotu tempu ida ne'e ita halo reflesaun ba ita ida idak nia aan hadia vida família ho Instituisaun atu ita nia kareira ne'e bele  la'o di'ak kontinua hametin relasaun di'ak ho Polísia Nasionál Timor-Leste atu serbí ba povu no nasaun Timor-Leste," hakotu CEMGFA.
Média F-FDTL
 

F-FDTL Realija Retiru Jerasionál Prepara Lider Bá Futuru Iha Komponente Terrestre Baucau

Baucau, 15 Abril 2025

FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) realija retiru jerasionál ho objetivu atu prepara líder jerasaun foun bá futuru, atividade retiru ne’e realija iha Komponente Forsa Terestrre, Baucau.

Iha intervista Xefe Estadu Maior Jenerál FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) Tenente Jenerál Falur Rate Laek hateten, istórikamente instituisaun F-FDTL hambrik iha ukun aan ne’e maioria iha lider ne’ebé ho esperiensia luta iha ailaran, nune'e futuru persija líder ne’ebé iha nasionalismo atu bele konsolida inklui tenke líder ida forte no demokrátiku.

Tenente Jenerál mós esplika liutan katak, hau esperansa no hau komfia sira, tamba sira hetan ona formasuaun akadémiku iha rai laran no rai liur, inklui mós iha Institutu Defeza Nasionál (IDN) ne’e persija aktualija no konsolida jerasaun foun, hafoun hametin sira nia kultura edukasaun, kultura formasaun ne’ebé iha no konsiénsia nu’udar Timor oan, ne’ebé konsolida sira atu sai lideransa ne'ebé diak, lideransa ne’ebé forte, no lideransa ne’ebé vijidu demokrátiku, vijidu bá futuru hodi komanda, hanesan ohin ita nia oradór sira koalia valor no prisinpiu lubuk ida mak ohin koalia tiha ona, ida ne’e sai hanesan sikuensia bá komandu, iha instituisaun FALINTIL-FDTL ne’e nia karakter lideransa ne’e antes indenpendénsia, lideransa mai ona husi ailaran, maibé depois indenpendénsia mai oin ne’e, lideransa agora bá oin ne’e atu halo transformasaun preparasaun bá jerasionál iha futuru.

Partisipa iha atividade referida jerasionál ne’e mak hanesan Xefe Estadu Maior Jenerál F-FDTL Tenente Jenerál Falur Rate Laek, Xefe Estadu Maior F-FDTL Brigadeiru Jenerál José da Costa Soares ‘TRIX’ Komodoro Higino das Neves, Komandante Komponente no Unidade inklui Ofisiais Superior sira.

Entretantu oradór bá atividade referida jerasionál ne’e, mai husi Ministro Defeza Contra Almirante Donaciano Costa Gomes, Ph.D, Tenente Jenerál (Ref) Lere Anan Timur, Jurista Avelino Coelho, Eis Ministru Defeza José Agostinho Siqueira ‘SOMOXO’ no Major Jenerál João Miranda ‘Aluc Descartes’ no partisipa husi membru FALINTIL-FDTL husi ofisiais Superior sira.

 

Ekipa Media F-FDTL

 

F-FDTL Simu Apoiu Botas Rihun Ida Husi Forsa Armada Austrália

Dili Metinaro, 23 Janeiru 2025.

FALINTIL-Forsa defeza Timor-Leste, liu husi Xefe Estadu Maior Jenerál F-FDTL, Tenente Jenerál Domingos Raúl "FALUR RATE LAEK" ho estrutura simu botas rihun ida husi Forsa Austrália.

"Ohin ita mai iha ne’e, asiste momentu istóriku dala ida tan hodi apoiu ne’ebé forsa Austrália entrega mai ita, botas sira ne’e serve duni ba membru F-FDTL atu uza no apoiu ida ne’e iha signifikadu boot entre Forsa Timor-Leste ho Forsa Australia hodi hametin liután relasaun entre nasaun rua".

Durante dezemvolvimentu Forsa Defeza hahú husi Aileu mai Metinaro to’o ohin loron sira sempre akompaña ita-nia dezenvolvimentu Forsa nian Austrália nu’udar parseiru estratéjiku ida ba Timor-Leste tán ne’e husu Austrália kontinua apoiu F-FDTL nune’e ita mós la haluha ba governu Austrália nia apoiu sira, Alienede ne’e ita mós la haluha nasaun parseiru sira seluk hanesan Japaun, Portugal no Korea ne’ebé mak durante apoiu makas F-FDTL iha treinamentu hodi dezenvolve F-FDTL sai Forsa ne’ebé profisionál, hakotu CEMGFA.

Iha sikun seluk, Adidu Defeza Austrália Kapitaun Mar e Gerra Matthew Richardson, hateten, ondra boot ba nia reprezenta Governu Austrália hodi entrega Botas ba Forsa Armada Timor-Leste.

"Ohin ita mai iha Sentru Instrusaun Metinaro hodi entrega apoia ne’ebé Forsa Armada Austrália fó ba FFDTL, botas ne’ebé apoiu ne’e ho kualidade di’ak tebes ne’ebé Forsa Austrália mane no feto uza ba servisu no ezersiaiu”.

Australia kompromete sei apoia nafatin Timor-Leste iha kualker setór liuliu ba Forsa Armada Timor-Leste nian atu bele dezenvolve di’ak liu tán, hatoku nia.

Média F-FDTL

FALINTIL-FDTL Asina Memorandum Of understanding Ho ICRC

Kuartel Jenerál, 26 Fevereiru 2025

Xefe Estadu Maior Jenerál FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste Tenente Jenerál Falur Rate Laek ohin asina Memorandum of Understanding (MoU) ho International Committee of the Red Cross (ICRC) iha kna’ar fatin Kuartel Jenerál, Fatuhada, Dili.

Iha intervista Xefe Estadu stadu Maior Jenerál F-FDTL Tenente Jenerál Falur Rate Laek hateten, asina akordu ida ne’e hanesan pasu importante ida entre Forsas Armadas ho Internationál Committee of The Red Cross (ICRC) halo kooperasaun ho Forsas Armadas atu halo preparasaun bá  Militár sira iha treinamentu oioin hanesan direitus umanus.

“Normalmente Militár sira kuandu halo asaun ruma iha terrenu ne’e sempre viola direitus umanus barak aleinde ne’e uluk iha funu libertasaun nasionál ita nia arma de combate maka direitus umanus, ne’ebé ohin iha ne’e ha’u ko’alia dehan katak relasaun  F-FFDTL  ho Cruz Vermelha Internasional ne’e la’os foin mak hahú, maibé hahú kedas iha tempu difisil nia laran, ne’ebé ida ne’e  hanesan pasu importante ida bá funu libertasaun nasionál, tamba sira fó apoiu umanitaria fó mós dadus kona-bá violasaun direitus umanus bá mundu tomak, ne’ebé siensibilizaun halo opiniaun públiku internasionál, mai realiza ita nia referendum iha tinan 2002”.

Iha fatin hanesan Head of Deputy-Regional Delegation Internasional Committee of the Red Cross (ICRC) Indonésia & Timor-Leste Johan Guillaume hateten, lori Crus Vermelha nia naran hakarak fó bemvindu bá ita hotu iha fatin ida ne’e, Crus Vermelha ho FALINTIL-FDTL servisu hamutuk iha tempu naruk ona oinsá ita foka liubá   hasa’e koñesimentu liliu bá semináriu ka worshop lei umanitáriu internasionál sira, no crus vermelha internasionál nia komitmentu atu halo parseru  no servisu hamutuk nafatin ho instituisaun F-FDTL liliu iha área ne’ebé mak temi ona hanesan lei umanitária internasionál sira.

“Ohin asina ne’e oinsá atu kontinua de’it extensaun servisu ne’ebé maka ita halo ona hamutuk ho F-FDTL, entaun nia objetivu maka oinsá atu hasa’e koñesimentu liu husi formasaun sira bá membru F-FDTL kona-bá lei umanitáriu internasionál iha tempu paz no konflitu nia laran”.

Média F-FDTL.

Kontaktu Ami

Ave. Nicolao Lobato, Fatuhada
Comoro, Dili, Timor-Leste

Tel: +670 78156312
Email: info@fdtl.mil.tl